Hoe beter de lichamelijke en emotionele zorg van de ouder voor het kind is, des te groter de kans is dat het kind zich evenwichtig kan ontwikkelen. Het kind ontwikkelt daardoor een basisvertrouwen in zichzelf op en ook een basisvertrouwen in de ander.
Kindermishandeling kan deze basisvertrouwen aantasten. De buitenwereld wordt daardoor als vijandig ervaren en dit verstoort de sociale omgang met anderen.
Niet elk kind lijdt evenveel onder de gevolgen van kindermishandeling.
De ernst van de gevolgen zijn onder meer afhankelijk van:
- De leeftijd waarop de mishandeling plaatsvind. Hoe jonger het kind is des te afhankelijker het kind is en des te minder het beschikt over eigen geestelijke en lichamelijke mogelijkheden om zichzelf te verdedigen.
- De ernst van de feiten
- De betekenis die deze feiten voor het kind gekregen hebben
- De duur van de mishandeling
- De plicht op geheimhouding
- De impact op de hechting van het kind
- De graad van verwantschap en de emotionele band met de pleger
Beschermend kan zijn dat het kind steun ervaart.
Deze steun kan er zijn vanuit de directe omgeving. Dit kan een broer, een vriend(in), een ouder, een grootouder, een leerkracht etc zijn...
De hulp van een hulpverlener die het opneemt voor het lot van het kind en vanuit zijn positie poogt te helpen kan een wezenlijk verschil maken.
Steun vanuit de directe omgeving en een professionele interventie, kort nadat de mishandeling boven water komt, kan erg belangrijk zijn voor het vermijden van ernstige lange termijn gevolgen.
De gevolgen kunnen zich uiten op verschillende terreinen:
1. Lichamelijk letsel
2. Emotionele gevolgen
1. Lichamelijk letsel
Lichamelijk kindermishandeling kan letsels veroorzaken!
- Uitwendige verwondingen zoals schaafwonden, kneuzingen, blauwe plekken, snijwonden, brandwonden...
- Inwendige verwondingen zoals letsles van milt, lever en buik
- Botbreuken
- Verwondingen aan het hoofd zoals hoofdletsels ten gevolge van geweld. Dit soort letsel staat op een hoog steftecijfer en zijn momenteel de tweede grootste doodsoorzaak bij jonge kinderen onder de 2 jaar!
Een specifieke vorm van verwonding aan het hoofd zonder dat er uitwendige verwondingen te zien zijn is het shaken infant syndroom. Door het zeer heftig heen en weer schudden van de baby worden in de hersenen bloedingen veroorzaakt die kunnen leiden tot een blijvende handicap voor het kind.
Seksueel misbruik kan leiden tot letsels aan de geslachtsorganen of aan de anus en houdt een risico in dat het kind seksueel overdraagbare ziektes oploopt en/of misschien wel ongewenst zwanger raakt. Ook andere vormen van kindermishandeling zoals lichamelijke verwaarlozing, emotionele mishandeling en verwaarlozing kunnen ernstige gevolgen hebben op lichamelijk vlak.
Ernstige emotionele verwarlozing kan ertoe leiden dat kinderen, ondanks dat ze materieel niets te kort krijgen, een uitgesproken achterstand in hun groep en ontwikkeling krijgen vanwege een tekort aan emotionele voeding. Er word dan gesproken van een psychogene groeiachterstand of een non-organic failure-to-thrive.
Lichamelijke verwaarlozing door ondervoeding zorgt voor groei- en ontwikkelingsachterstand bij het kind: we spreken hier dan van organic failure-to-thrive.
2. Emotionele gevolgen.
Elke vorm van kindermishandeling laat sporen na in de psychische belevingswereld van het kind. De emotionele gevolgen zijn erg verschillend maar kenmerken hiervan zijn vooral een negatief zelfbeeld, een gering gevoel van eigenwaarde en een verstoord vertrouwen in de ander.
De schade aan de emotionele ontwikkeling tijden de jonge kinderjaren kan op later leeftijd (ernstige) gedragsproblemen zoals verslaving, deliquent gedragt ect. leiden.
Ook kunnen er psychische problemen door de mishandeling komen. Dit kan zich dan uiten in de vorm van angst, contactstoornissen, psychosomatische klachten en psychiatrische problemen zoals depressie, dissociatie etc.
Kindermishandeling kan ook ontwikkelingsstoornissen veroorzaken. Het verstoord dan de emotionele ontwikkeling en de vooruitgang van de motoriek, de groei, de spraak, het taalgebruik en de intellectuele vermogens.
Door de impact van de mishandeling kan het kind moeite krijgen met functioneren in relatie tot leeftijdsgenoten of met andere volwassenen.
Ook zijn er kinderen die thuis niet of nauwelijks de mogelijkheid krijgen om zich te uiten. Wanneer ze dan ergens anders zijn, kan het zijn dat het kind dan ineens het gedrag wat ze zelf hebben ondergaan op anderen gaan toepassen. Ze vertonen dan agressief gedrag, of gaan onaangepast met anderen om. Dit maakt hen niet geliefd bij andere kinderen en volwassenen. Hierdoor hebben ze het gevoel nog meer uit de boot te vallen. Ze gaan zichzelf als waardeloos beschouwen.
Wanneer de omgeving de betekenis van dit gedrag niet herkent en enkel bestraffend reageert, kan de negatieve spiraal van een gestoord zelfbeeld zich steeds versterken.
Ook zijn er kinderne die zichzelf zo onzichtbaar mogelijk proberen te maken, zich terugtrekken uit de relatie en het contact met anderen zoveel mogelijk uit de weg gaan waardoor ze uiteindelijk in een isolement raken.
Bij beide gedragswijzen ontloopt het kind de kans om positief corrigerende ervaringen en belevingen met anderen op te bouwen.
